مطالعه ی فعالیت حشره کشی اسانس های افسنطین، بومادران و ترخون روی بید سیب زمینی phthorimaea operculella zeller

بید سیب‏زمینی، phthorimaea operculella zeller یکی از مهم‏ترین آفات سیب‏زمینی در سطح مزارع و انبارهای مناطق گرمسیری و نیمه‏گرمسیری جهان است. خسارت این آفت در انبارها با تخم‏ریزی حشرات کامل ماده روی غده‏ها بیشتر از خسارت آن در مزرعه است. با توجه به اهمیت سیب‏زمینی و خسارت بالای ایجاد شده توسط بید سیب‏زمینی، کنترل این آفت از توجه خاصی برخوردار می‏باشد. مدیریت تلفیقی راهکار موثری برای کنترل بید سیب‏زمینی است که بخش مهم آن کاربرد یک آفت‏کش زیستی مانند استفاده از ترکیبات مختلف گیاهی در سطح غده‏های انبار شده می‏باشد. در این بررسی، اسانس گیاهان افسنطین artemisia absinthium l، بومادران achillea millefolium l و ترخون artemisia dracunculus l با استفاده از دستگاه کلونجر استخراج شد و در دمای 1 ± 25 درجه‏ی سانتی‏گراد، رطوبت نسبی 5 ± 65 درصد و دوره‏ی نوری 16 ساعت تاریکی و 8 ساعت روشنایی روی این آفت مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی اثر تخم‏کشی، تجزیه‏ پروبیت داده‏ها نشان داد که مقدار lc50 برای اسانس‏‏های افسنطین، بومادران و ترخون به ترتیب 2/60، 2/36 و 1/08 میکرو لیتر بر لیتر هوا بود. در تعیین درصد نفوذ لاروهای سن اول، سطح غده‏های سیب‏زمینی به غلظت 0/25% از هر اسانس آغشته شد و پس از تبخیر شدن حلال، تعداد 20 لارو سن اول روی هر غده قرار گرفت و پس از سه روز میزان نفوذ با توجه به فضولات لاروی گذاشته شده در محل سوراخ ورودی ثبت شد. نتایج نشان داد که درصد نفوذ لاروها در اسانس‏ها به طور معنی‏داری کمتر از شاهد بود. جهت انجام آزمایش بازدارندگی تخم‏ریزی، سطح هر یک از غده‏های سیب‏زمینی به غلظت 0/50% از اسانس گیاهی مورد نظر آغشته شد و پس از تبخیر شدن حلال، سه غده‏ی سیب‏زمینی در داخل ظرفی به قطر 19/5 سانتی‏متر و ارتفاع 7/5 سانتی‏متر که 8 جفت حشره‏ی کامل نر و ماده‏ی یک‏روزه در آن رها شده بود قرار گرفتند و میزان تخم‏ریزی به مدت سه روز هر 24 ساعت یک بار ثبت شد. نتایج به دست آمده نشان داد که تعداد تخم‏های گذاشته شده روی غده‏های آغشته شده به اسانس‏های گیاهی در مقایسه با شاهد به طور معنی‏داری کمتر بود. همچنین تخم‏های یک‏روزه در معرض غلظت زیرکشنده‏ی (lc30) اسانس‏های مورد آزمایش قرار گرفتند و پارامترهای جمعیتی به دست آمده در این تیمارها با شاهد مقایسه گردید. نرخ ذاتی افزایش جمعیت (rm) که بهترین و معتبرترین پارامتر جهت بیان ویژگی‏های زیستی یک حشره است، در شاهد و تیمارهای افسنطین، بومادران و ترخون به ترتیب 0/093، 0/067، 0/068 و 0/075 ماده به ازای ماده در هر روز به دست آمد. نتایج نشان داد که بین تیمارها با شاهد اختلاف معنی‏داری وجود داشت ولی بین تیمارها اختلاف معنی‏داری مشاهده نشد و هر سه اسانس توانستند موجب کاهش این پارامتر شوند.